“Ebû Mesud’radiyallahu anh’dan, dedi ki: “Nebi saallallahu aleyhi ve sellem: Şüphe yok ki önceki Rasulerin sözleri arasında insanların idrak ettiği sözlerden birisi de: Utanmazsan dilediğini yapabilirsin sözüdür, buyurdu.”(Buhari.6120 Sahih)

“Nübüvvet sözlerinden insanların idrâk ettikleri arasında…” ibaresinde bütün rivayet yollarında (insanlar anlamındaki) “ennas” lafzı merfudur (özne konumundadır.) Bunun nasb ile okunması da caizdir. İnsanlara ulaşanlardan demek olur.
“Nübüvvet kelâmından” enbiyânın ittifakla belirttikleri hususlardan anlamındadır. Yani bütün nebiler bunu teşvik etmiştir ve onların hiçbirisinin şeriatinde bu hüküm nesh olmamıştır. Çünkü bu bütün akılların da ittifakla kabul ettikleri bir husustur.
“Dilediğini yapabilirsin” ibaresi, haber anlamında emirdir ya da tehdit için söylenmiş olabilir. Dilediğini yapabilirsin, şüphesiz Allah da sana yaptığının karşılığını verecektir, demek olur.
Yahut şu anlamda olabilir: Yapmak istediğine bak, düşün. Eğer utanç vermeyecek işlerdense yap. Utandıracak işlerdense onu bırak. Şu anlama da gelebilir. Şayet sen din ile ilgili olup, utanmaman gereken bir şey yaptığında Allah’tan da utanmanı gerektirmiyorsa onu yap ve insanlara aldırma.
Maksat hayalı olmayı teşvik ve onun faziletine dikkat çekmek de olabilir. Yani senin dilediğin her şeyi yapman caiz olmadığına göre utanmayı, hayalı olmayı terk etmen de caiz değildir
Nevevî, el-Erbain adlı eserinde şunları söylemektedir: Buradaki emir (dilediğini yap emri) mubahlık ifade etmektedir. Yani bir işi yapmak istediğin takdirde onu yapman halinde, Allah’tan ve insanlardan utanmayacak isen o işi yap, değilse yapma. İslâm da zaten bu esas etrafında dönüp durmaktadır. Bu da şöyle açıklanır: Emrolunan vacip ve mendub işlerin terk edilmesinden dolayı utanılır. Yasak kılınan haram ve mekruh olan şeylerin ise işlenmesinden dolayı utanılır.Mubah olan bir işin yapılmasından utanmak da caizdir, terkinden utanmak da böyledir. Böylelikle hadis, bu beş şer’î hükmü de ihtiva etmiş olmaktadır.
Bir görüşe göre de daha önce açıklandığı üzere buradaki emir, tehdit içindir. Yani: Eğer senden haya alınmış ise dilediğini yap. Çünkü Allah ondan dolayı seni cezalandıracaktır.
Hadiste hayanın ne kadar büyük olduğuna işaret edilmektedir.Emrin haber anlamında olduğu da söylenmiştir. Yani utanmayan bir kimse istediğini yapar.”