İmam Ahmed b Hanbel rahimehullah Musned de rivayet etmiş:
قل حدثنا سليمان بن حرب قال سمعت حماد بن زيد وذكر الجهمية انما يحاولون ان ليس في السمااشيء
Suleyman b. Harb derki;Hammad b. Zeyd’in Cehmiyye mezhebinden olanları anarak: “Onlar semada (arşın fevkinde) hiçbir şeyin olmadığını ispatlamaya çalışıyorlar”dediğini işittim.(“Ahmed Musned 74 Buhari Halku ef’ali’l-ibad 10 sahih)
Ebu Said Osman b. Said b. Halid ed-Darimi rahiehullah’ın (280) istiva ilgili görüşü.
Ahmed b. Hanbel Yahya b. Main Ali b. Medeni İshak b. Rahuye Ebu Bekr Ebişeybe ve İbn Huzeymeyş gören onlardan hadis dinleyen Ebu Said ed-Darimi rahimehullah derki; “Biz,müslüman olduğunu iddia eden birine arşın ispatı ve ona iman konusunda delil getirmeye ihtiyacımız yok zannediyorduk. Taki Allah’ın ayetleri hususunda haktan sapan şu toplulukla sınandık. Onlar bizi bizden önceki ümmetlerin kendisi hususunda ihtilaf etmediği bir şeye delil getirmekle meşgul ettiler.Bu topluluğun islamın düğümlerini çözmesini Allah’a şikayet ediyoruz. Ona sığınıyor ve ondan yardım diliyoruz.
Allah kur’an daki birçok ayette Arşın hak olduğunu bildirmiştir. Örneğin O “Arşı su üzerinde iken gökleri ve yeri altı günde yarattı “(Hûd, 7)
buyurmuştur . Yine Allah Teala “Rahman Arşa istiva etti “(Taha, 5)
buyurmuştur. Yine Allahu teala sonra arşa istiva etti, Rahmanı bilene sor! (Furkan, 59) buyurmuştur. Yine O “Melekleri Arşın etrafına sarmış görürsün “(Zümer, 75) buyurmuştur. Bunların dışında daha birçok ayet vardır .
Bu topluluk Kuranda zikredilmiş olması nedeniyle Arşa inandığını ve onu ikrar ettiğini savunmuştur. Fakat ben onlardan birine dedimki sizin ona imanınızı ancak ağızlarıyla inandık diyen fakat kalpleri inanmayan kimselerin (Maide, 41) yada iman edenlerle karşılaştıkları zaman iman ettik diyen, şeytanlarıyla baş başa kaldıkları zaman ise biz sizinleyiz . ancak onlarla alay ediyoruz diyen (Bakara, 14) kimselerin imanı gibidir. Allahın yedinci göğün yukarısında olduğuyla bilinen ve bununla nitelenen, kendisini meleklerin taşıdığı bir arşı olduğunu, Allahın da onun üzerinde , yarattıklarından ayrı olduğunu ikrar ediyormusunuz? “
Bunu bu şekilde ikrar etmekten geri durdu. Cevap verirken tereddüt etti. Karışık şeyler söyledi. Açık bir cevap veremedi.”
Yine Ebu Said ed-Darimi rahimehullah derki;
“Her kim imanını ve ibadetini Arş’a İstiva eden semaların üzerinde bulunan ve yaratıklarından ayrı olan Allah’a yöleltmese Allah’tan başkasına ibadet etmekte ve Allah’ın nerede olduğunu bilmemektedir.” (Er-Reddu Ale’l Cehmiyye)
ربنا أول بلا متى، وآخر بلا منتهى، يعلم السر وأخفى وهو على عرشه استوى، وعلمه بكل مكان، ولا يخلو من علمه مكان، ولا يقول في صفات الربي: كيف؟ ولما؟ إلا شاك في الله تبارك وتعالى.
Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî ö. 241İman Ahmed talebesi Ebû Bekr Ahmed b. Muhammed b. el-Haccâc el-Merrûzî Hanbeli ö. 275İmam Merruzinin talebesi Ebû Muhammed Hasen b. Alî b. Halef el-Berbehârî Hanbeli ö. 329 rahimehullah der ki; “Rabb’imiz ‘ne zaman sorusu sorulmayacak olan’ yani öncesi olmayan Evvel’dir. Sonu olmayan Âhir’dir. Gizliyi ve ondan gizlisini bilir. Arşın üzerine istiva etmiştir. İlmi ise her yerdedir. O’nun ilminden hiç bir yer hâli değildir. Allah (Teberake ve Teala) hakkında şüphe edenden başkası Rabb’in sıfatları hakkında “Nasıl?” ve “Neden?” demez.”(Şerhu’s Sunne /14)
Şafii mezhebinin büyük alimlerin den İmam Ebû Bekr el-Âcurrî rahimehullah (280-360)Hâfız, zâhid, Allah’ın Beyt-i Haram’ında mücavirlik yapmış bulunan. Ebû Bekr Muhammed b. el-Hüseyn el-Âcurrî eş-Şerî‘atu fi’s-Sünne adlı eseri telif etmiştir. Bu eserin başlıklarından birisi de Hulûliyye Mezhebinden Sakındırma adını taşımakta, sonra şunlan söylemektediİlim ehlinin benimsediği kanaate göre Allahu Teâlâ semâvâtın üstünde, Arşının üzerindedir. İlmi her şeyi kuşatmıştır. Yüce göklerde yarattığı her şeyi, yedi yerde bulunan her şeyi ilmiyle kuşatmıştır. Kulların amelleri O’na yükseltilir.Şayet: “Üç kişi fısıldaşmayıversin. Muhakkak O, onların dördüncüleridir” buyruğunun anlamı nedir, diye sorulacak olursa, şöyle cevap verilir:Maksat Onun ilmidir. Allah Arşının üstündedir, ilmiyle onların fısıltılarını kuşatmıştır. İlim ehli bunu böylece tefsir etmiştir. Ayetin başı da, sonu da O’nun Arşı üstünde olduğu halde, beraber oluştan kastın ilmi olduğuna delil teşkil etmektedir. Müslümanların kabul ettiği görüş budur.Sonra şöyle demektedir: Bize İbn Mahled tahdis etti, bize Ebû Dâvûd tahdis etti, bize Ahmed b. Hanbel tahdis etti, bize Süreyh b. en-Numan tahdis etti, bize Abdullah b. Nâfı’ tahdis edip dedi ki, Mâlik dedi ki: Allah semâdadır. İlmi ise her yerdedir. Onun ilminin bulunmadığı hiçbir yer yok.” (Acurri Şeria’ş-Şari’a)
لَا نقُول كَمَا قَالَت الْجَهْمِية إِنَّه تَعَالَى مدَاخِل للأمكنة وممازج بِكُل شَيْء وَلَا نعلم أَيْن هُوَ بل نقُول هُوَ بِذَاتِهِ على الْعَرْش وَعلمه مُحِيط بِكُل شَيْء وَعلمه وسَمعه وبصره وَقدرته مدركة لكل شَيْء
وَذَلِكَ معنى قَوْله {وَهُوَ مَعكُمْ أَيْن مَا كُنْتُم} فَهَذَا الَّذِي قُلْنَاهُ هُوَ كَمَا قَالَ الله وَقَالَهُ رَسُوله
“Biz Cehmiye’nin dediği gibi Allah mekanlar ile iç içedir, her şey ile içli dışlı olup karışır ve biz onun nerede olduğunu bilmeyiz demeyiz aksine O, zatı ile arşın üzerindedir, ilmi her şeyi kuşatmıştır, onun ilmi, işitmesi ve görmesi, kudreti her şeyi idrak eder, işte Allahu Teala’nın ‘Nerede olursanız o sizinle beraberdir’ Buyrugunun anlamı budur. Bizim bu söylediklerimiz Allah’ın ve Resul’ünün söylediklerinin aynısıdır.” (Zehebi, el Uluvv, sf 245)
Her kim Allah azze ve celle’nin yedi kat semanın üstünde ve Arş’ın fevkinde olduğu iman etmiyorsa o zındık bir Cehmiyye mezhebindendir. Arşın üstünde bir şey yoktur diyen kafir bir Cehmiyyedendir.
Bir yanıt yazın