Hamd alemlerin Rabbi Allah’a, salat ve selam gönderilmiş bütün nebilere olsun.Bundan sonra;

Ey iman edenler! Zannın birçoğundan kaçının, çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurunu araştırmayın. Kiminiz kiminizin gıybetini yapmasın. Sizden biriniz ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz. Allah’tan korkun, çünkü Allah tövbeleri kabul edendir, Rahimdir.” (Hucurat/12)

Allah’u Subhanehu ve Teala mümin kullarına zannın birçoğunu yasaklamaktadır. Bu ise kişinin yersiz ve haksız bir şekilde aile halkını, akrabalarını ve insanları itham etmek, onların hainlik ettiklerini düşünmektir. Çünkü bu zannın bir kısmı katıksız günah olabilir. O halde ihtiyaten ondan çokça uzak durulmalıdır.

İlim adamlarımız dedi ki: “Gerek burada, gerekse ayet-i kerimede “zan” ithamdır. Sakınılması istenen ve yasaklanan konu itham altında tutmaktır, yoksa bunu gerektiren bir sebebin bulunması değildir. Mesela, bir kimsenin böyle bir itham altında tutulmasını gerektiren bir durumu ortaya çıkmadığı halde fuhuş işlemekle yahut içki içmekle itham edilmesi gibi.” (Kurtubi)

Zannın iki halı vardır. Birisi herhangi bir delil ile bilinip güç kazanan haldir. Buna bağlı olarak hüküm vermek caiz olur. Şeriatteki ahkamın çoğu galib zanna göredir. Kıyas, haber-i vahid, telef edilenlerin kıymeti, cinayetlerin diyetleri ve buna benzer diğer hususlar. İkinci hal ise herhangi bir delalet olmaksızın insanın kalbine bir şüphe düşmesidir ve bunun doğru olma ihtimali aksinden daha kuvvetli değildir. İşte şek (şüphe) denilen şey budur. Buna dayanarak hüküm vermek caiz değildir. Az önce belirlediğimiz üzere yasak kılınan zan da budur.” (Kurtubi)

Müminlerin emiri Umer b. el-Hattab radıyallahu anh’dan şöyle dediği rivayet edilmiştir: “Müslüman kardeşinin ağzından çıkmış olan bir söz hakkında eğer sen onu hayra yorumlayabilme imkanını bulabiliyorsan sakın hayırdan başka bir şey zannetme.” (Sahih Eser)

Buhari ve Müslim’den gelen sahih bir rivayette; Ebu Hureyre radıyallahu anh’dan: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “Zandan sakınınız, çünkü zan sözün en yalan olanıdır. Kusurları araştırmayın, gizlilikleri araştırmayın. Birbirinizle yarışa girmeyin, birbirinizi kıskanmayın, birbirinize buğz etmeyin, birbirinize arkanızı çevirmeyin. Allah’ın kardeş kulları olun.” (Buhari, 5143; Müslim, 2563; Ebu Davud, 4882; Tirmizi, 1928; Muvatta, 907, Ahmed Müsned, Sahih)

Buhari ve Müslim’den gelen sahih bir rivayette; Enes İbn Malik radıyallahu anh’dan: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “Birbirinizle bağlarınızı koparmayınız, birbirinize arkanızı dönmeyiniz, birbirinize buğz etmeyiniz, birbirinizi kıskanmayınız. Allah’ın kardeş kulları olunuz. Müslüman bir kimsenin üç günden fazla kardeşine dargın durması helal değildir.” (Buhari, 6065; Müslim, 2559; Tirmizi, 1935; Ahmed Müsned, Sahih)

Ebu Davud’dan gelen sahih bir rivayette; Zeyd dedi ki: Abdullah İbn Mesud radıyallahu anh’a gelinerek: “Filan kişinin işte sakalından şarap damlıyor.” diye soruldu. Abdullah: “Bize tecessüs yapmak yasaklandı, ama biz herhangi bir şeyi açıkça görecek olursak ondan dolayı sorumlu tutarız.” (Ebu Davud, 4890; Sahih)  Allah Azze ve Celle’ye hamd Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’e, O’nun ailesine ve ashabına salat ve selam olsun.