Hamd alemlerin rabbi Allah’a,salat ve selam  gönderilmiş bütün  nebilere olsun.Bundan sonra;

Adak  dört çeşittir 1. Alla’azze ve celleının meşru kıldığı ibadetlere yaklaşmaktır. 2. Masiyet adamak : bu caiz değildir kefaret verililip masiyeten vazgeçilir 3. Allah’subhanenının meşru kılmadığı bir ibadetle Allaha yaklaşmak : buda caiz değildir   4. Şarta bağlı adak adamak , buda caiz değildir ama adağı adıyana adağını yerine getirmek mecburiyetindedir . yukarıdaki 4 maddeyi açıklıyacağız .

Onlar adakları yerine getirirler ve kötülüğü yaygın bir günden korkarlar.”(İnsan 7)

Adak(nezr)ın gerçek mahiyeti, mükellefin yaptığı bir şey türünden, ken­disine vacib kıldığı şey demektir. Şöyle de tarif edilebilir: Nezr(adak) mü­kellefin eğer kendisi kendisine vacib kılmasa yapması gerekmeyecek olmak­la birlikte, kendisine vacib kıldığı itaatlere denilir.

“Onlar adakları yerine getirirler ve kötülüğü yaygın bir günden korkar­lar. ” Yani Allah’ın şeriatın asıl hükmü gereğince kendilerine farz kılmış olduğu farz itaatleri yerine getirerek Allah’a ibadet ettikleri gibi, adakta bulunmak suretiyle kendilerinin kendilerine vacip kıldıkları amelleri de yerine getirmek suretiyle ona ibadet ederler.

Allah’azze ve cellenın şöyle buyurmuştur; “Yaptığınız her harcamayı ve adadığınız her adağı muhak­kak allah bilir. Zalimler için hiç yardımcı yoktur.”(Bakara 270)

1-Taat Konusunda Nezir adak”Her kim Allah’a itaat etmeyi adarsa ona itaat etsin.Onlar, adakları yerine getirirler.” buyruğunda kastedilen köle azad etmek, oruç tutmak haca gitmek itikafa girmek hayır hapmak ve namaz kılmak adaklarıdır. Bunu nezri yapan bunu yaparsa sevap kazanır insanlar bazı ibadetlkleri kendilerine vacip kılmazsa daha iyi olur  , Allahın emrettiği ibadetler iman edenler için yeterlidir çünkü bu fiil insanları ruhbanlığa götürür.

Aişeradıyallâhu anhâ dan rivayete göre Ralulullah sallallâhu aleyhi vesellem- şöyle buyurdu: “Allah’a itaat etmeyi adayan bir kimse ona itaat etsin. Allah’a isyan etmeyi adayan bir kimse ise ona is­yan etmesin.”(Buhari 6696 Ebu Davud 3689 Tirmizi 1526 Nesai Malik Muvatta sahih)

İbn Abbas radiyallahu anh şöyle demiştir: Nebi sallallahu aleyhi ve sellem bir adam geldi ve “Kız karde­şim hac yapmayı adamıştı, adağını yerine getiremeden vefat etti” dedi. Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem “Şayet kardeşinin üzerinde bir borç olsaydı sen o borcu öder miydin?” diye sordu. O zat “Evet, öderdim” dedi. Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem “Öyleyse Allah’a olan borcu da öde, Allah hakkı ödenmeye daha layıktır” buyurdu.”(Buhari 6699 sahih)

İmran b. Husayn’radiyallahu anh’ nın nakline göre Rasulullah sallallâhu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: “Sizin en hayırlılarınız benim içinde bulunduğum nesildir. Sonra onların ardından gelenler, sonra da onların ardından gelenlerdir.” İmran, Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem kendi asrından sonra hayırlı asır olarak iki mi yoksa üç mü zikretti bilmiyorum, demiştir. Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem devamla “Sonra bir kavim gelir ki onlar adak adarlar ve bunu yerine getirmezler, hıyanet ederler ve kendilerine itimat edilmez; Bunlar şahitlik yapmaları istenmediğ halde şahit­lik ederler. Bunların arasında şişmanlık baş gösterecektir.”(Buhari 9695)

2- Allah azze ve celle karşı olan masiyet adamak mesela şu adamı öldürceğım yada ben hırsızlık yapacam ben infak etmiyceğim bu gibi nezir adak caiz değildir haramdır bununda yemin kefaretini verip Allah  asi olmaktan vazgecmesi gerekmektedir masiyete yapılan nezirin (adak) şer’an nezir (adak) ol­madığı ifade edilmiş olmaktadır.

Aişe radiyallahu anh ‘nin nakline göre Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuş-
tur: “Her kim Allah’a itaat etmeyi adarsa o kişi ona itaat etsin. Her kim de Allah’a
karşı masiyet olacak bir iş nezrederse o da ona asi olmasın.”(Buhari 6700 sahih)

3- Allah ezze ve celle nin her hangi bir inansın belirlediği bir  amelle Allah yaklaşmsı bu aşağıda    belirttiği üzere  Rasulu sallallâhu aleyhi ve sellem bu nezride adağıda yasaklamıştır çünkü Allah azze ve celleye yaklaşmak Allahın emrettiği sevdiği razı olduğu zahiri ve batini amellerele olur çünkü bu şahıslar şeriatta olmayan amellerle yaklaşmaya çalışmışlardır ama bu yaklaşım caiz değildir. Örneğin oruc tutacam orucluyken gölgelenmiycem konuşmuycam yahutta hacca yürüyerek gidecem gibi nezirler adaklar dilemek bu şekilde nezir adak dilemek caiz değildir.

Enes’radiyallahu’nın nakline göre Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem iki oğlu arasında(hac yolunda) yürümekte olan bir ihtiyarı gördüğünde “Allah bu (ihtiyarın) kendi nefsine azap etmek suretiyle yaptığı ibadetten elbette müstağnidir” buyurmuştur.”(Buhari 6701 sahih)

İbn Abbas radiyallahu anh’ın nakline göre Rasulullah sallallâhu aleyhi ve sellem Kabe’yi bir yular veya yulardan başka bir bağ ile tavaf etmekte olan bir adam gördü ve o bağı kopardı.”(Buhari 6702 sahih)

İbn Abbas’radiyallahuanh’nın nakline göre Rasulullah sallallâhu aleyhi ve selem Kabe’yi tavafederken birisine rasladı. O kişi burnundan bir yularla bağlanmış olan diğer bir insanı önünden çekerek tavaf ettiriyordu. Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem hemen o yuları kendi eliyle kopardı. Sonra yanındaki adama onu eliyle tutmak suretiyle tavaf ettirmesini emretti.”(Buhari 6703 sahih)

İbn Abbas radiyallahu anhn şöyle demiştir: Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem hutbe okurken güneşte dikilmiş bir adam gördü de onun ismini ve halini sordu. Sahabiler”O Ebû İsrail’dir, ayakta dikilmeye, oturmamaya, güneşten gölgelen memeye,konuşmamaya ve bu suretle oruç tutmaya nezretmiştir” dediler. Bunun üzerine Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem o zata “Ona söyle konuşsun, gölgelensin, otursun ve orucunu tamamlasın!” diye emretti.”(Buhari 6704 sahih)

Dört  Nebi sellallahu vesellem bu dördüncü tür nezr adağı yasaklamıştır. Çünkü insanlar bunu bir şarta bağlayarak kedilerıne vacip kılıyorlar benim bir oğlum olursa bir kurban keseceğim yahutta benim olum askerden gelirse yada bir hastalığa tutulduğu zaman iyileşirsem bir kurban keseceğım gibi adaklarda bulunmak caiz değildir. Bazı muhakik alimler bu türlü adakta bulunmayı haram saymışlardır

İbn Ömer radiyallahu anh şöyle demiştir: Onların nezirde bulunmaları yasak edilmedi mi? Şüphesiz Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: “Muhakkak ki nezir hiçbir şeyi öne geçiremez, geriye de bırakamaz. Ancak nezir sebebiyle cimriden (fakirler lehine) mal çıkarılır.”(Buhari 6692 Muslim sahih

Abdullah b. Ömer’radiyallahu anhnin nakline göre Resulullah sallallâhu aleyhi ve sellem nezirde bulunmayı yasaklamış ve “Şurası muhakkaktır ki nezir hiçbir şeyi geri çevirmez. Fakat nezir sebebiyle cimri kimseden mal çıkarılır” demiştir.”(Buhari 6693 Muslim sahih)

Ebû Hureyre’radiyallahu anhnin nakline göre Rasulullah sallallâhu aleyhi ve sellem şöyle de-
miştir: “Nezir Adem oğluna kendisi için takdir edilmemiş bir şey getirmez. Fakat
nezir onu (kendisi için takdir edilmiş olan) kadere sürükler ve bu nezir sebebiyle
Allah cimriden mal çıkarır. Artık o kimse nezrine sebep olan iş dolayısıyla daha
önceden vermez olduğu malı getirip verir.”(Buhari 6694 Mulim sahih)

Allah Azze ve Celle’ye hamd,Rasulullah sallahu aleyhi ve sellem’e ,O’nun ailesine ve ashabına salat ve selam olsun.” A.Kadir GÖREN